USA nih 2004 thokin refugee an lak thok. 2015 June thla ah Kawlram mi ting khat leng lo U.S ah an um zo. Curuangah, 50,000 hrawng hi lai mi ansi tiin www.baci-indy.org in a tarlang. Ram dangah tong dang hmangin calai zir cou a ol lo a si. Hmansehla, khami harsatnak pah tlang in Irene Nunuk cu sibawi zirnak a theh suak.

Nunuk cu USA laimi lakah sibawi zirsuak hmaisa biktu a si. Nunuk cu Michigan State University College of Human Medicine in phunsang tlawng theh mi a si. Atu ah cu Michigan ah a um ih, Medical College of Wisconsin ah Internal Medicine kum khat nak a tuah lai a si.

Nunuk hi 2004, a kum 16 a si ah U.S a rak thleng. Tong le nunphung pawl a dang ruangah harsatnak tampi a rak tong. Asinan, vanthat ah, US rak um cia mi a rualpi pawl in an rak bawm tin Nunuk nih a sim.

“Athok pekah cu a har tuk ko. Asinan, ka rualpi pawl nih nunphung le tlawng ih umdan pawl tla in sim. Cule, kan tlawngah kan mah lawng kan silo ih, midang, Korea leh Japan tivek in ra mi tlawngta pawl tla an um ih, cumi nih cu zuam sinsin duhnak thinlung in pek,” tin Nunuk in a ti.

Harsatnak tampi a nei ko nan, harsa bik tiin Nunuk nih a ti mi cu “standardized test” hi a si. Math le Science lamah a thiam ko nan, mirang ca cu nauhak te ih hmang mi a si lo tikah harsatnak tumpi a nei ih, rualpi dang a ban theinak ding in a zuam tul ringring asi. High School a kai lai ah AP Chemistry lo bak cu, honor class dang a lak dah lo. ACT hmat tla a sang tuk lo nan, “ka kai suak tho tho si” tin Nunuk nih a ti.

Hlawhtlinnak hmu dingah caan hman thiam a tul zet asi tin Nunuk nih a sim. Pakhatnakah cu, thinlung lamah timtuahnak neih hmasa tul.Pahnihnak ah cu, tlawng ca zir lawng silo, volunteering tivek tla tuah atul thu Nunuk nih a sim. High School a kai lai ah cu tlawng ih cangvainak si mi Key Club, NHS, multiculture tivek le tennis pawlah a tel. Sungkhat le rualpi pawl hrangah a tul vekin caan a pek theu tin Nunuk nih a sim bet. Ca lawngte zoh tla hi thluak hrangah a tha bik cuang lo ih a caan caan le cawl phah ih thinnuamnak tuah phah a tul thu Nunuk nih a sim.

Mi tampi nih tlawng tha le hming thang ah kai thei ding lamzin an hawl lai ah Nunuk nih cu tlawng tha bik ti vek a hawl ciamco lo. Ziangahtile, tlawng thabik ah kaiih cathiam tamtuk kar lakah harsat nak va tong hnakin amah thawn a kaih mi tlawng kai a duh sawn thu Nunuk nih asim.

SHS ah phun hleihnih kai mi Daniel Ling nih cu U.S um lai mi sungah, mipa hman siloin, nunau rori nih hi tivek in sibawi degree a ngah thei ruangah a upat tuk ih a mah hnenin thil tampi a zir thu a sim.

“Irene ih nunnak zoh tikah high school a kai lai ah harsatnak tampi a tong ko. Kan u le pawl hman antheih tawk in an rak kai ih, doctor an rak ngah thei si le cu kanmah nih teh ziangah kan ngah thei lo ding. Doctorate tiang kan kai hrim hrim ding, kan ngah hrimhrim ding ti mi hi a mah hnenin thazang ka lak mi asi,” tin Ling nih asim.

Bawi Vel Thawng, SHS Chin tawnglettu, nih cu Nunuk ih zirsuak nak in US um mino pawl lawng silo in kawlram ih mino leh a ra lai ding mi mino pawl hrang tla zohthimtlak taktak a si.

“US ah suak leh thanglian kan silo tik ah, kan thei lo mi leh kan zir tul mi tampi a um. Irene hi kan laimi pawl hrangah zohthimtlak bak asi.  Tumtahnak a nei ih, a tumtahvekin a tuah suak. Harsatnak lakin a zirsuak thei. US a thleng pek te ah cu mi menmen a si ko. Nan, atu ah cu Dr. tin kan ko tul thleng a si. Kan laimi lakih US in sibawi zirsuaktu hmaisa bik a si nak ah upat nak ka pek” tin Thawng nih a sim.

Nunuk nih tlawngta pawl hrangah thazang a pek duh mi cu thinlung kau zet in um a tul thu si. Mah miphun le nunphung hngilh loih hnamdang dan tla va theithiam atul. Hlawhtlinnak hmu thei dingah caan leh thazang pek atul. Thinlung pekin, thinsau takin tuahsuak atul. Tuni ah phur zet ten tuan ih, thaizing ah paih nawn lo tivek a ngah lo thu Nunuk nih a ti.

A zirsuaknak in kan miphun hrangah ziangtin a timtuah tih sutnak cu tumtahnak tumpi a nei duh lo. Ziangah ti le, thil tumpi kan va ruat ih tlamtling lo tikah, [lungdongh] a awl tuk. Curuangah, “thil tha tampi ka va tuah thei lo le tla, minung pakhat, thinlung pakhat te tal ti dam ding hi ka tumtah mi a si” tin Nunuk nih a ti.