SHS a awng ciami siangngakchia pahnih cu khawleih sianginn kai dingin an i ruat bal lo.

2011 ah SHS a dih cang mi Biak Chinpar cu Butler University ah tang hleihnih asi. Amah a cawnmi hna cu nunnak kong (biology) le  vawlei chung thil a konglam dothlatnak fimnak, zei in dah ser an si, zeitindah an umtuning a sil (chemistryy) an si. Chinpar cu Lilly Endowment Community Scholarship a hmuh caah a khawleih lutnak man vialte a liam piak dih. Bawi Hlei Mang zong cu khawleih ah tanghleikhat, IUPUI ah a kai lio mi asi. Mang cu 21st Century Scholarship, Indiana Chin Baptist Church (ICBC) Scholarship le FAFSA bawmhnak in khawleih a kai. A cawnmi cu tourism, conventions and event management asi. Chinpar chungkhar nih a sianginn a cawnmi caah thlacamnak hein thazang tampi an pek.

“Ka biaknak lei a petlaih tuk mi ka si caah, Bawipa hi a ka bawmhtu ah pakhatnak asi peng,” Chinpar nih a chim. “A dang hna cu ka innchungkhar le ka mirang chungkhar, ka chungkhar pahnihnak bantukin ka ruah mi hna le ka Laimi mibu an si.”

Mang le Chinpar nih an caan khuakhannak caah nifatin tein caan suainak cauk te an i ken asi lo le phone chungah an tial. Chinpar nih chemistry nakin biology a har deuh a ti. Chinpar nih khawleih ahcun mirang holh zungthiamnak le catialnak hi a biapi tuk le ca a har deuh ko a ti. A ruang cu mirang holh a sang deuh in hmanh a herh caah asi. Mah harnak caah khan cauk a tam deuh in a rel.

Mang le Chinpar nih tanghra sianginn le khawleih cu an i danh tuk an ti, a ruang cu khawlei ahcun siangngakchia hna cu anmah tein thil an tuah deuh le an thil tuahnak ah tuanvo an lak deuh. Asinain tanghra sianginn ahcun upat deuh bawmhnak a tam. Chinpar le Mang nih tanghra sianginn kai lioah sianginn rian a tam deuh in tuan hi a bipi tuk an tih. A ruang cu hawikom tam deuh sernak caah a tha tiin Mang nih a ti. Chinpar nih tanghra sianginn a kai rih mi hna caah lungthin cheu a duhmi cu minung nih thil pakhat tuah a duhmi a hmuh ahcun a tuah ding asi.

“Thil na duh tuk hringhran mi na hmuh mi kha a tuan tuk bal lo,” Chinpar nih a chim. “Thil na duh tuk hringhran mi na kawl le na hmuh tikah, sianginn lei in i zuam law na duhmi thil nih a herh mi khan te hna pawl vialte kha la le dih ding in i zuam.”

A thil tuah ding vialte hna cu cauk chungah a tial dih hna. A tuah lengmang mi a ziak mi le a bawmh ngai mi cu, ca a zoh cang lai ah a phone tawng loin a um khawh mi asi. A pahnihnak cu khan pakhat in a chuah tikah, zanlei ahkhan ah a cawnmi a zoh than peng. Sianginn lei in bawmhtu le thazang a petu hna cu a hawi khawleih amah hein a kai liomi an si.

Mang nih Chinpar bantukin, tanghra le khawleih sianginn cu an i dan tuk ve a ti. Khawleih ahcun zan he, chun he, zing he, zeitin paoh in khan anmah le duh ning tein lak khawh si. Amah nih cun a nuam ngai a ti.  Ahopaoh nehsawhnak tibantuk a um tuk ti lo. Asinain ca cu a har deuh bak ve a ti. “Ca na zoh lo ahcun, na sungh lai,” an ti mi hi a hmanh tuk tiah Mang nih a ti. A ruang cu tangra ah ca kha nazi pakhat na zoh a si ah cun college cun a hlei in nazi pakhat or pahnih in na zoh chap a hau cang, a ruang cu na ca a tam deuh tuk cang. Mang nih a lungthin cheu a duhmi cu siangngakchia hna nih an hawi le hna thazang pek hna seh tiin chim a duh hna.

“Nan nih zong nan hawi le kha pakhat le pakhat education lei ah i bawmh langmang uh law tiah kan sawm hna,” Mang nih a chim.

Tanghra sianginn ah a tuah khawh mi a lawm ngai mi cu tanghra sianginn a dih mi asi. Holh a duhning tluk in a rak holh khawh lo i sianginn hi a dih kho te hnga maw tiin a rak ruat peng tawn, asinain Pathian thawngin le a dang bawmhnak thawngin tlamtling tein a dih khawh, tiah Mang nih a ti. Pathian theih le ca zuam a hau tiin a ruah.
“Mi ṭha, mi lian ngan, mi rum, mi nih upat mi, mi i chuah si na duh ah cun Pathian theih le ca na i zuam kan hau,” Mang nih a chim. “Caan kal a rang tuk i zei kan tuah hmanh kan i thei tawn lo. Kan no lio, caan kan ngeih lio, chances kan ngeih lio ah fimnak kawl le cawn hi i zuam uh sih.”