ENL tlawngta nauhak pawl tthangso nak an pan rero

Fibi Kim, Foreign Language Reporter

SHS in ramdang mi tlawngta tampi a nei. Cumi pawl cu Spanish, Chinese, Burmese le Chin pawl tla an si. Hi miphun lak ihsin Chin mi hi an tambik ih 20 percent hrawng SHS mipum an luah. Mi tam sawn cu mirang ttong zianghman thei hrih lo in tlawng an rak kai thok. Cumi pawl bomnak ding hrangah  English Non-Native Language (ENL) class cu SHS ah neih a si.

ENL saya Mr. Robert Hoffman-Longtin ,Mr. HL tin tla theih a si mi, in ENL class cu Level 1-5 tiang tiin tthen a si, ti’n a ti. Kum tinten EL tlawngta pawl in Language Assessment System (LAS Links) test an phi ttheu ih an level pawl cu an test result ih zir in ret an si, ti’n HL nih a sim. Himi test tuah ttheh hnu in saya pawl in tlawngta pawl ziang mi zawnah bawm an ttul, ziang mi level ah ret ding, tile ENL class ah um an ttul nawn le ttul nawn lo cu an thei. Tlawngta zo khal LAS Links test Level 5 thawn a ong tu pawl cu ENL class ah an um a ttul nawn lo ziangahtile an casiar daan le an ttongdan pawl cu anmah mirang pawl vek rori an si thlang ruangah a si, ti’n HL in a rel. ENL class ihsin suak thei ding in cu tlawngta pawl in LAS links test kum hnih a zon in Level 5 thawn an ong a ttul, hmansehla kumhnihnak ih an ong lo le Level 4 ihsin an thawh sal a ttul a si, ti’n HL in a rel bet.

Tui kum hi ENL saya kum 8 a ttuannak a si, ti’n HL in a sim. ENL level tin kimah tlawngta tampi an um ih cupaw tla cu : Level 1 ah tlawngta 70 an um, tlawngta 60 lai Level 2 ah, tlangta 75 Level 3 ah, tlawngta 155 Level 4, tlawngta 100 kum khat le kumhnihnak Level 5. HL in, Level 2 pawl hi cazirh an har bik ding ka hrangah ziangahtile tlawngta pawl mirang ttong an hun thei deuh thok laifang asi hmansehla an duhvekin an mirang ttong hi an hmang thei hrih lo. Himi level ahhin tlangta tampi harsatnak an nei, ti’n a sim. A sim beet mi cu, Level 1 zirh hi an nuambik ziangahtile tlawngta pawl in ka zirh mi an theihthiam theinak ding in a caancaan ah minung cartoon vek te in ka cang ttul caan a um, zuk tampi k hmuh a ttul, ti’n a sim.

“ENL class sungih zirmi a thupi bik mi cu casiar, cangan le ca rem pawl hi an si,” ti’n HL in a sim. “Level 5 kai ding in cu ‘mirang ttong ka thiam tuk zo’ timi ttong hi hrial a ttul. Cule ENL le English class ih na zir mi pawl cu na class tin kimah hmang tum aw.”

Tuikum hi a kum hnihnak Level 5 a si thu Yuke Yu, China ram ihsin a ra mi tlawngta in cun a sim. U.S ah kum 8 a umnak ding a si tuikum hi. Tu ah mirang ttong an mah vek rori in a thiam ko hmansehla kum 8 a si hrawng ih U.S a rak thleng pek ahcun zianghman a thiam lo, ti’n Yu nih a sim. Mirang ttong cu a hrangah harzet hmansehla Yu in saya pakhat a nei ih cumi saya nihcun a rak bawm ttheu. Cumi ihsin thok in mirang ttong a hun thiam vivo ih tu ahcun Level 5 a si. Hmansehla hmaisabik test a phi ah a ong ve lo thu a rel bet.

“ Spanish le English class ah harsatnak tampi ka nei ziangahtile ttong pahnih veikhat ah ka zir ih,” ti’n Yu in a sim.

ENL tlawngta sayamah a ttuannak cu tui kum hi a kum 11 nak a si ti’n Mrs. Amy Peddie in a sim. Hmaisabik ahcun EL tlawngta 30 lawng an rak si. Cumi laiahcun tlawngta an maltuk ruangah ENL Level 1 le 2 lawng a rak um, ti’n Peddie in a rel. A liamcia mi kum malte hrawng ihsin level 3 a zirh. A hrangahcun level 1 zirh hi a harbik ding  ziangahtile mirang ttong an thiam hrih lo ih zirh an laklawh, ti’n Peddie in a sim. Mirang ttong an thiam hrih lo ruangah biakawk ding tla a har caan tampi a um, ti’n Peddie in a rel. Cumiruangah, a caancaan ahcun zuk piah in, kut le ke hmang in ca a zirh caan a tam thu a rel bet.

Peddie ih rel dan ahcun, ENL ih tlawngta pawl hi an thupit zet SHS hmat peknakah. An level a kai sinsin le Level 5 an tam deuhdeuh asilen SHS in hmat ttha an ngah. Kum tinten Level 5 kai mi tla an tam sinsin, ti’n a rel. Level 5 tlawngta pawl hrangah puai cu fall break ttheh len tuahsak an si ding ti’n a rel bet.

“(ENL tlawngta) grammar an thiam sinsin a ttul. An mirang ttong tla mirang pawl vek rori in thiam ding in an zuam a ttul,” ti’n Peddie in a sim.

Phun hleihnih kai rero laitu Bawi Chawn cu U.S ah phun 8 ihsin tlawng a thok ih kum 4 ramsung ih a umnak a si thu a rel. Ani hi kumhnih Level 5 a si. SHS ih tlawng a kai hmaisabik kum le tui kum tahtthim in laimi an tam sinsin thu tla a sim. Kawlram a um laiah mirang ttong a thiam lo, hmansehla Malay a um laiah zirnak ding caan ttha a nei, ti’n Chawn in a sim.

“ ENL class ihsin suak na duhlen, ENL class sung um loin adang class pawl na neh ding timi na saya/sayamah hmuh lole langter aw timi hi ka lo duhsak,” ti’n Chawn in a sim.